Cronesteynkade

Deze straat is vernoemd naar een kasteel...of naar de polder waar een deel van onze wijk op gebouwd is. Maar wat was er eerder; het kasteel of de polder? De polder natuurlijk, deze ontstaat al ruim voor onze jaartelling. De polder bestaat uit een dikke laag veengrond met klei-afzettingen die in de loop van honderden jaren gevormd zijn. In de begintijd, en bedenk daarbij dat grote delen van de kustprovincies nog onder water staan, is dit deel van onze omgeving geheel begroeid met bossen of 'wouden' (daaruit is de naamgeving van verschillende dorpen in de omgeving ontstaan zoals Hazerswoude en Zoeterwoude). Deze bebossing wordt langzaam maar zeker gekapt als de eerste mensen bezit hebben genomen van het gebied. Met de komst van de Romeinen die daar vlak in de buurt hun kampement opslaan (Matilo) en een belangrijke waterverbinding graven (Corbulogracht) wordt steeds meer grond in beslag genomen voor menselijke activiteiten. Vanaf 700 nC wordt het menens en verdwijnt het overgrote deel van de bebossing om plaats te maken voor landerijen en boerderijen met de daarbij horende inpoldering van het landschap.

Kasteel Cronesteyn
Omdat het serieus bedrijven van de cartografie pas in de 16e eeuw echt op gang komt is het moeilijk om terug te vinden of deze polders hiervoor al een naam hadden en zo ja, welke. Feit is dat de Cronesteynse Polder (ook wel Knotterpolder genoemd) vernoemd is naar het inmiddels verdwenen kasteel Cronesteyn. Op de eerste kaarten die de situatie tonen rond het Beleg van Leiden wordt dit gebied al aangeduid als Cronesteynse Polder, niet in het minst omdat het kasteel al geruime tijd in de polder aanwezig is. De ontstaansgeschiedenis van dat kasteel begint rond 1300 in de vorm van een 'versterkte boerderij', toen nog Die Brouck geheten. Later gaat die naam over in Wouterswerf. In de vroeg 16e eeuw duikt voor het eerst de naam Cronesteyn op in documenten uit 1510. De toenmalige eigenaar Willem van Alkemade vernoemde het zeer waarschijnlijk naar zijn moeder, Elisabeth van Cronenburgh.

Het 'Huys' valt in de loop der eeuwen in verschillende handen, maar van een écht kasteel is pas sprake als na het Beleg in 1574 het deels verwoeste 'Huys' wordt omgebouwd tot een kasteelachtige buitenplaats. In de loop der tijd wordt er steeds meer aangebouwd waardoor het zijn naam als kasteel pas echt waar gaat maken. Totdat het in de tweede helft van de 18e eeuw ernstig in verval raakt. Nog eenmaal veranderd het landgoed van eigenaar: Hendrik Kromhout. Hij besluit uiteindelijk tot sloop in 1787. Wat resteert is de slotgracht die nog altijd terug te vinden is in het hedendaagse Cronesteynse landschap, misschien bevinden zich onder de grond nog wel fundamenten of muurresten van dit kasteel.

Cronesteyn is heden ten dage een toevluchtsoord voor recreanten, hondenbezitters, sportievelingen en natuurliefhebbers, die zich in het 120 ha (en daarmee grootste park van Leiden) kunnen vergapen aan de prachtige flora en fauna en al het andere wat het park te bieden heeft, van speeltoestel tot cappuccino...

Bronnen:
Cronesteyn, van broekland tot polderpark (Ed vd Vlist, LHR 17)
Gemeente Leiden
Wikipedia

Bij de foto's:
Op dit eilandje in en bosje op de rand van het polderpakr Cronesteyn zou het kasteel Cronesteyn hebben gelegen.