De Hollandse Linde, de herdenkingsboom in de buurt.

Leentje Leerde Lotje Lopen Langs de Lange Lindelaan.

Zou Leentje Lotje ook de naam Hollandse Linde hebben geleerd toen zij langs die bomen liepen? Het is deze soort Linde die vaak langs wegen en in steden wordt aangeplant, zoals bijvoorbeeld de bevrijdingsboom aan de Zeemanlaan. De laatste jaren wordt hier door de buurtvereniging op de avond van 4 mei een krans gelegd ter nagedachtenis aan de gevallenen uit de Tweede Wereldoorlog.

Lindes worden vaak aangeplant ter gelegenheid van historische gebeurtenissen. Toen Wilhelmina, Juliana en Beatrix koningin werden is dat ook in Leiden gebeurd. Die bomen kunnen nu ook gebruikt worden om een indruk te krijgen van hun groeisnelheid. Daarbij moet men allerlei factoren die de ontwikkeling beÔnvloeden even vergeten. Ik heb op 1 meter hoogte boven de grond hun stamomtrek gemeten. De Wilhelminaboom (6 sept. 1898, in het Plantsoen dichtbij de Plantage) heeft een omtrek van 2.27 meter; de Julianaboom (6 sept. 1948, tegenover het Gerecht) meet 1.81 meter en de Beatrixboom (30 april 1980, tegenover Gravensteen) is slechts 0.64 meter. Men heeft mij verteld dat de Linde aan de Zeemanlaan niet de oorspronkelijke is. Wat er met die boom is gebeurd weet ik niet. De omtrek van de stam, 1.29 meter, duidt erop dat de boom jonger is dan de Julianaboom, dus geplant is na 1948. De genoemde bomen zijn nog relatief jong en klein. Ze kunnen wel 600 jaar worden en een stamomtrek hebben van 10 meter want in Aken staat zo'n kanjer.

De Hollandse Linde, Tilia vulgaris Hayne, is een kruising tussen de Zomerlinde, T. platyphyllos Scob., en de Winterlinde T. cordata Mill. De Hollandse Linde is te herkennen aan het grote aantal loten dat altijd aan de voet van de stam wordt gevormd. Van oorsprong horen deze bomen in Nederland thuis. Uit onderzoek aan stuifmeelkorrels is bekend dat tijdens de laatste ijstijd de Linde uit ons land en het overgrote deel van Europa was verdreven naar Zuidoost-Europa. Ongeveer 7000 jaar v. Chr. was de Linde terug in ons land. Gedurende het Atlanticum groeide de Linde overal in het wild; tussen 3000 en 2000 v. Chr. begon een achteruitgang die tot op heden voortduurt.

Aan stuifmeel kan men ook honing herkennen. Lindebloesemhoning is voor liefhebbers een lekkernij. Als de Linde bloeit hangt er een heerlijke frisse geur en gonst het van de insecten die worden aangetrokken. Zij verzamelen dan nectar dat door Lindes overvloedig wordt geproduceerd. Arjen Neve is een imker van de imkervereniging die in het polderpark Cronesteijn het clubgebouw heeft. Hij tekende stuifmeelkorrels voor een boek over stuifmeelonderzoek van honing. Volgens dit boek bevat lindebloesemhoning naar verhouding weinig stuifmeel. De tekening hierbij is van zijn hand. Hierin is te zien dat de Linde een van de weinige bomen is waarvan het bloemetje goed ontwikkelde kelk- en kroonbladeren, meeldraden en een vruchtbeginsel heeft. Ook laat de tekening zien dat de bladeren hartvormig zijn. Na de bloei worden de bolvormige zaden met behulp van een schutblad door de wind verspreid.

Niet altijd worden Lindes gewaardeerd. In de zomer zitten de bladeren onder de bladluizen. Bladluizen produceren luizenmelk, dat is honingdauw en dat valt op de onder de bomen geparkeerde auto's. Mieren houden wel van deze meeldauwproductie. In Lindes ziet men vaak optochten van mieren die de luizen gaan melken.

Als men Lindes snoeit lopen de bomen gemakkelijk weer uit. Daarom kan men goed vormsnoei toepassen en door hun takken te ìleidenî leilindes kweken. Deze leilindes werden vroeger gebruikt als zonnescherm. Voor de Burcht kan men op een warme dag heerlijk onder een leilinde in de schaduw zitten (met een pilsje).

Over Lindes is veel te schrijven. Ze komen voor in spreekwoorden, rijmpjes en liedjes, sagen en sprookjes, in volksgeloof en volksgebruik, in (aardrijkskundige) namen, op wapens, zegels en schilden. Lindebloesem en Lindehoning kent een aantal medicinale toepassingen.

Het Latijnse Tilia betekent Linde. De naam Linde is zo oud dat men niet zeker is van de oorsprong. Het zou kunnen zijn afgeleid van het woord bast (linda = bindsel). De naam kan ook te maken hebben met het zachte hout. Dit zachte hout wordt voor veel doeleinden gebruikt zoals houtsnijwerk, muziekinstrumenten, broodplanken enz. Vroeger sneed men drukletters van Lindehout. Dus als deze buurtkrant op oude 'antieke' wijze zou worden geproduceerd zou deze bijdrage met Lindeletters zijn gezet.