Lorentzschool

door Gesineke Veerman

Begin januari ging mijn zoontje Jesse samen met zijn buurmeisje Laurine voor het eerst naar school. De pappa van Laurine had ook al op die school gezeten, net als de kinderen van de meeste andere buren. Van oudere kinderen uit de buurt hadden we al lovende berichten gehoord over meester Hendrik en groep groen. En zo herinnerde ik me weer een brief die ik een tijd geleden gekregen had van Anneke Heemskerk, die schreef dat haar kleindochter voor het eerst naar de school zou gaan waar zijzelf vanaf 1950 op had gezeten. En ook adjunct-directeur Helen Berendsen, die ik voor deze buurtherinneringen heb geïnterviewd, vertelt dat zij een buurvrouw heeft die haar kleinkinderen naar de school brengt waar zij zelf, en haar kinderen naartoe gingen. Dan heb ik het natuurlijk over de Lorentzschool, sinds 1948 een begrip in onze wijk.

Afgegeven op het verkeerde schooltje
De vroegste schoolherinneringen van Anneke Heemskerk gaan over tranen met tuiten, aangezien zij door een oppas op het verkeerde kleuterschooltje was afgegeven. Er kon niet even naar huis gebeld worden, want telefoon hadden ze in 1948 nog niet bij haar thuis. Toen ze zes was ging naar ze samen met haar buurmeisje Ingrid naar de eerste klas van de 'opleidingsschool voor Gymnasium en H.B.S.'. Het was een houten gebouw op de Lorentzkade, dat Lorentzkadeschool, of kortweg Lorentzschool werd genoemd, en een van de Finse scholen was die na de oorlog in onze wijk verschenen.

Het meisje van de overkant
Anneke noemt zichzelf een meisje van 'de overkant', omdat ze aan de overkant van de Lammenschansweg woonde, op de Hyacintenstraat 16a. “Ik had veel vriendinnetjes op school, maar het was net of onze buurt een onneembare vesting voor de kinderen was, gescheiden van de school door een sloot, tramrails en weer een sloot. Spelen deden we altijd in onze eigen buurt. Ons huis keek aan de achterkant uit op de speeltuin Zuiderkwartier. Ingrid en ik klommen op een hoog muurtje via het balkon en kolenbakken die aan weerszijden van het muurtje stonden. Daar zaten we hoog en droog lekker te kletsen.”

Dromerig naar de koeien staren
Anneke en Ingrid zaten in de eerste klas van juffrouw Scholtz. “Onze hoofdonderwijzer was de heer D. Bosma, later kwamen we bij meester Haaijman, juffrouw Berends, meester Palmer en nog een paar. In de zesde klas las onze meester (hoofdonderwijzer Berkenbosch) ons voor uit ‘De Engelandvaarders'. Prachtig vond ik dat. Het was een schat van een man.” Anneke herinnert zich dat ze vaak dromerig naar de koeien in het weiland zat te staren en naar de schepen die voorbij voeren in het kanaal langs de Nieuwe Vaart. Ze was niet echt een ster in leren vindt ze zelf. Na de lagere school ging ze meteen werken, bij een naaimachine importeur. 's Avonds leerde ze verder bij 'Kennis is Macht', een avondschool die een begrip was bij de middenstand van Leiden. Als ze al een tijdje getrouwd is en drie kinderen heeft komt ze uiteindelijk toch in de Burgemeesterswijk terecht, op Cobetstraat 83. Daar runde ze een jaar of vier samen met haar man een snackbar. Haar gezin woonde op de bovenverdieping. Nu woont haar zoon Hans samen met zijn vrouw in de wijk en brengt Anneke haar kleindochter Bibi naar de Lorentzschool.

School van tradities
Adjunct-directeur Helen Berendsen vertelt dat de Lorentzschool een school van tradities is. “Het schoolteam vindt het belangrijk om goede dingen vast te houden, en houdt er niet van om met het kind het badwater weg te gooien. Voor de leerkrachten is het een school om trots op te zijn. Er vertrekken nauwelijks leerkrachten om op een andere school te gaan werken, en verschillende leerkrachten die met pensioen zijn komen regelmatig terug naar de school om zich vrijwillig in te zetten als remedial teacher en te helpen met toetsen. Zo komt juf Els nog steeds elke dinsdag en donderdag naar school.” Stagiaires willen graag doorstromen naar een functie als leerkracht. Zelf is Helen ooit begonnen als leerkracht op een school in een achterstandswijk in Den Haag. Ze kreeg een hele lastige klas die al vijf leerkrachten versleten had. “Het was heel moeilijk, maar die ervaring heeft de basis gelegd voor mijn hele verdere loopbaan. Ik leerde hoe belangrijk het is om als leerkracht creatief te zijn en mee te bewegen met de behoeftes van de leerlingen. Zo bleek in mijn klas voorlezen en zingen de sleutel te zijn om aan de slag te kunnen, en wist ik een leiderfiguur voor me te winnen die me hielp om de orde te handhaven. Laatst zag ze zichzelf terug in een klassenfoto op Facebook. Dat was even schrikken. Ik sta er vrij boos op, vind ik. Als ze maar geen dingen uithalen terwijl ze op de foto gaan, zoiets.”

Veranderingen
Helen ziet de Lorentzschool nu langzaam veranderen van een school voor kinderen van hoogopgeleide ouders in de richting van een meer gemengde school waar kinderen met allerlei achtergronden naartoe gaan, alhoewel de meerderheid van de ouders nog steeds hoogopgeleid is. Een goede ontwikkeling, wat haar betreft. Ook het onderwijs is een beetje aan het veranderen, van een klassikaal systeem naar een meer gedifferentieerde aanpak met zelfstandig werken. In de vijftien jaar dat ze werkzaam is op de Lorentzschool heeft ze geprobeerd om meer creativiteit op de school te krijgen. Elke groep werkt aan een voorstelling, groep vijf krijgt bezoek van een kunstenaar en voor groep 8 is er de al langer bestaande avond van de poëzie. Daarnaast werkt ze aan projecten op het gebied van de sociaal-emotionele ontwikkeling, zoals de week van de aandacht, waarin het onderwerp 'pesten' uitgebreid aan de orde komt. Ze kent natuurlijk nog heel veel namen van kinderen die ze in de klas heeft gehad. Bijzonder was een concert van oud-leerling Merel, die nu op de middelbare school zit en prachtig viool kan spelen. De school is een soort dorp. Je komt elkaar telkens weer tegen. Bij voetbal, tennis, op het hockeyveld. Als ik ouders van toekomstige leerlingen op school rondleid gebeurt het vaak dat ze zeggen “oh, kijk, daar zit meester Jan, bij hem heb ik ook nog in de klas gezeten.”

Meer over de geschiedenis van de Lorentzschool is te vinden in Lorentzschool van A tot Z, een eigen uitgave van de Lorentzschool uit 2006.

Lijstje van foto's bij de buurtherinneringen over de Lorentzschool,

 1.     1e schooldag van Jesse en Laurine (januari 2015)

2.     1e schooldag van Anneke en Ingrid (1 september 1950)

3.     1e schooldag van Anneke en Ingrid (1 september 1950)

4.     Schoolfoto Anneke, 1e klas

5.     Anneke en Ingrid in 2013

6.     Helen Berendsen

7.     De groep van violiste Merel

8.     De anatomische les, geschilderd door een leerling van de Lorentzschool

9.     Ets door leerling van de Lorentzschool