Energietransitie: stookschaamte / Energy transition: fuel shame
30.04.2024 : De overgang van aardgas naar duurzame energiebronnen, zelf energie opwekken en besparen: dat versta ik onder energietransitie.English follows the Dutch text
Schaamt u zich wel eens? Vliegschaamte, kiloknallerschaamte, dieselschaamte of stookschaamte, over van alles kan geschaamd worden. Maar de ene schaamte is de andere niet en je kan van een grote schaamte een kleinere maken. Bijvoorbeeld bij het stoken van hout. Het verwarmen van onze huizen met hout is helaas geen duurzame oplossing maar het biedt wel een aangename warmte en sfeer. Het gebruik van houtkachels zorgt voor uitstoot van fijnstof en een onaangename geur. Fijnstof is erg schadelijk voor onze gezondheid. In het door smog geteisterde Delhi in India leven mensen ruim 11 jaar korter door de slechte luchtkwaliteit. Gelukkig voldoet de luchtkwaliteit in onze regio aan de Europese normen. Maar zelfs onder deze normen zijn er nog gezondheidsrisico's. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) hanteert daarom strengere advieswaarden voor de maximale fijnstofconcentratie in de lucht. Die waarden worden op de meeste plaatsen in Nederland niet gehaald. Slechte luchtkwaliteit in ons land leidt gemiddeld tot een enkele maanden kortere levensduur. Het is dan ook niet verwonderlijk dat er kritiek is op het gebruik van houtkachels. Bij de discussie over houtkachels is het belangrijk om onderscheid te maken. Moderne hoogrendementpellet- of houtkachels zijn relatief schoon en niet te vergelijken met open haarden of slecht werkende houtkachels. Ook het gebruik van vochtig hout of het niet deskundig stoken geeft veel meer uitstoot van fijnstof. Om een indruk te krijgen over hoeveelheden uitstoot vergelijk ik houtkachels met een auto. Dat is ook een fijnstof-bron, zelfs een elektrische auto, want het is vooral de bandenslijtage die fijnstof veroorzaakt. Een moderne schone pellet- of houtkachel stoot op jaarbasis ongeveer 1 kilo fijnstof uit, terwijl een gemiddelde benzineauto bij 13.000 kilometer per jaar ongeveer 2,6 kilogram fijnstof uitstoot. Maar bedenk dat een open haard 10 keer of meer vuiler is dan een pelletkachel. Bewust omgaan met hout stoken is de manier om stookschaamte aan te pakken. Waarom ovengedroogd hout kopen (denk aan de extra CO2 - uitstoot die dat oplevert) wanneer hout afgedekt tegen regen binnen twee jaar vanzelf droog genoeg wordt? Een open haard is sowieso een slecht idee. Daarmee vliegt de meeste warmte – samen met een hoge concentratie fijnstof - de schoorsteen uit, en de 'trek' zuigt massa’s koude lucht het huis binnen. Er zijn veel soorten hoogrendement-houtkachels te koop die net zo veel sfeer brengen, veel meer warmte geven en veel minder luchtverontreiniging veroorzaken dan een open haard. In onze wijk wonen we dicht op elkaar. Dus als u hout wilt stoken, denk dan aan de buren. Zorg dat de schoorsteen hoog is geplaatst, ver van ramen van buren. Gebruik schoon en droog hout en leer (bijvoorbeeld via YouTube) om de kachel efficiënt aan te steken. En let op het weer. Mistig en vochtig weer zorgen ervoor dat de rook niet weg kan, wat leidt tot onaanvaardbare overlast voor de buurt. Het RIVM waarschuwt met haar stookalert (www.rivm.nl/houtrook/stookalert) bij slecht stookweer. Smoor de kachel niet teveel, maar zorg ervoor dat deze goed brandt. Het is zelfs te overwegen een speciaal fijnstoffilter in de schoorsteen te laten plaatsen. Wij hebben – naast een cv-ketel – al meer dan 10 jaar een houtkachel. We stoken lokaal hout (een CO2 - neutrale brandstof) dat goed en op natuurlijke wijze is gedroogd. De kachel heeft een zeer hoog rendement en voldoet aan de strengste uitstootnormen zoals die in Scandinavië en de Alpenlanden gelden. Aansteken doe ik met de zogenoemde Zwitserse methode en wanneer de weersomstandigheden ongunstig zijn gaat de kachel niet aan. Van stookschaamte heb ik geen last, misschien een klein beetje.
Gerrit Jan Schraa
Deze column van Gerrit Jan Schraa verscheen in het wijkkrant van april 2024
Energy transition: fuel shame
The transition from natural gas to sustainable energy sources, generating and saving energy yourself: that is what I understand by energy transition.
Do you ever feel ashamed? Flying shame, kilo-banger shame, diesel shame or boiler shame, anything can be ashamed of. But one shame is not the same and you can turn a big shame into a smaller one. For example, when burning wood. Unfortunately, heating our houses with wood is not a sustainable solution, but it does provide a pleasant warmth and atmosphere. The use of wood stoves produces particulate matter emissions and an unpleasant odor. Particulate matter is very harmful to our health. In smog-ridden Delhi in India, people live more than 11 years shorter due to poor air quality. Fortunately, the air quality in our region meets European standards. But even under these standards there are still health risks. The World Health Organization (WHO) therefore applies stricter recommended values for the maximum particulate matter concentration in the air. These values are not achieved in most places in the Netherlands. Poor air quality in our country leads on average to a few months shorter lifespan. It is therefore not surprising that there is criticism of the use of wood stoves. When discussing wood stoves, it is important to make a distinction. Modern high-efficiency pellet or wood stoves are relatively clean and cannot be compared to open fireplaces or poorly functioning wood stoves. The use of damp wood or improper combustion also produces much more particulate matter emissions. To get an impression of the quantities of emissions, I compare wood stoves with a car. That is also a source of particulate matter, even an electric car, because it is mainly tire wear that causes particulate matter. A modern clean pellet or wood stove emits approximately 1 kilogram of particulate matter annually, while an average petrol car emits approximately 2.6 kilograms of particulate matter per year when driven 13,000 kilometers. But remember that a fireplace is 10 times or more dirtier than a pellet stove. Consciously using wood burning is the way to tackle fuel shame. Why buy kiln-dried wood (think of the extra CO2 emissions this produces) when wood, covered from rain, will naturally become dry enough within two years? A fireplace is a bad idea anyway. This means that most of the heat - together with a high concentration of particulate matter - flies out of the chimney, and the 'draft' sucks masses of cold air into the house. There are many types of high-efficiency wood stoves for sale that create just as much atmosphere, provide much more heat and cause much less air pollution than a fireplace. We live close to each other in our neighborhood. So if you want to burn wood, think about the neighbors. Make sure the chimney is placed high, away from neighbors' windows. Use clean and dry wood and leather (for example via YouTube) to light the stove efficiently. And pay attention to the weather. Foggy and humid weather prevents the smoke from dissipating, leading to unacceptable nuisance for the neighborhood. The RIVM warns with its heating alert (www.rivm.nl/houtrook/stookalert) in case of bad heating weather. Do not overheat the stove, but make sure it burns well. You should even consider having a special particulate filter installed in the chimney. In addition to a central heating boiler, we have had a wood-burning stove for more than 10 years. We burn local wood (a CO2 neutral fuel) that has been properly and naturally dried. The stove has a very high efficiency and meets the strictest emission standards that apply in Scandinavia and the Alpine countries. I light it using the so-called Swiss method and when the weather conditions are unfavorable the stove does not turn on. I don't suffer from fuel shame, maybe a little bit.
Gerrit Jan Schraa
Gerrit's column appeared in the wijkkrant of April 2024
