• ‘De hybride warmtepomp. Deze vangt warmte uit de lucht en verwarmt daarmee het water in de radiatoren. Als het erg koud is, springt de cv-ketel bij. Deze pomp kost € 3.000 tot € 7.000 (na aftrek subsidie). Dit verdien je in ongeveer zeven jaar terug door een lagere energierekening.
• De all electric lucht-waterwarmtepomp. Deze werkt als de hybride warmtepomp, maar dan zonder dat de cv-ketel bijspringt. Hiervoor moet je huis nog beter geïsoleerd zijn. Het helpt als je vloerverwarming hebt.
• De PVT-warmtepomp. Hiermee wordt de warmte gehaald uit zonnepanelen. Dit werkt in combinatie met speciale, watergekoelde zonnepanelen.
• De lucht-luchtwarmtepomp. Dit is de omgekeerde werking van de airco. De pomp splitst warme en koude lucht. Deze voorziening is financieel en qua duurzaamheid minder gunstig.
• Tot slot is er de bodemwarmtepomp. Deze haalt de warmte uit het grondwater. Er worden twee buizen in de grond aangebracht, een voor het oppompen en een voor het terugpompen van het grondwater. De pomp staat in je tuin. Dit systeem kost € 20.000 tot € 30.000 (na aftrek subsidie) en gaat naar verwachting 50 tot 80 jaar mee. Door de energiebesparing is dit op de langere termijn de voordeligste pomp.’

• Colin Wells heeft voor zijn huis in de De Ridderstraat gekozen voor een lucht-luchtsysteem. ‘Een warmtepomp op het dak stuurt een airco-unit in elke kamer aan. Je kunt de temperatuur per kamer instellen. Belangrijk voordeel vonden we dat dit systeem zowel kan koelen als verwarmen. Zeker op warme zomerdagen en -nachten is dat erg comfortabel. De lucht wordt continue gefilterd. We hebben voor dit systeem het huis goed geïsoleerd en zonnepanelen laten plaatsen. Een bijkomend voordeel was dat het weghalen van de cv-radiatoren veel extra ruimte gaf. Dit systeem gaat tien tot vijftien jaar mee en het zal in een jaar of vijf/zes terugverdiend zijn. De luchtstroom in de kamer went snel en zorgt ervoor dat de kamer snel warm of koel is. Voor ons warme water hebben we een aparte, zeer zuinige warmtepomp-boiler. Geïnteresseerden kunnen ons huis in maart bezoeken tijdens de Leidse Duurzame Huizen Dagen.

• Frank Lange heeft in zijn huis aan de Verdamstraat een hybride warmtepomp. ‘We waren in de loop der jaren bezig met de isolatie van onze woning. Toen de cv-ketel moest worden vervangen, zijn we uitgegaan van de isolatie zoals die op dat moment bestond. Punt was ook dat we weinig ruimte hadden voor de plaatsing van een warmtepomp. Deze staat nu op ons balkon en geeft weinig last van het geluid. Pas bij 4,5 graden vorst gaat de cv-ketel bijspringen. We gebruiken dan ook amper nog gas. Dit systeem gaat vijftien tot twintig jaar mee; daarna zien we weer verder. Misschien kunnen we dan na verder isoleren naar all electric of is er inmiddels een stadswarmtenetwerk. Als warmwatervoorziening hebben we een elektrische boiler, grotendeels gevoed door zonnepanelen, waardoor de warmtepomp in de zomer uitstaat.’
  
  
• Reinier Geertman woont aan de Fruinlaan en heeft een bodemwarmtepomp. ‘We waren ons huis al flink aan het verduurzamen en hebben toen voor dit systeem gekozen. Het heeft veel voordelen: het is vrijwel onderhoudsvrij, gaat lang mee, is stil en geeft de meeste warmte per kilowattuur stroom. Het is wel duur en de aanleg is een flinke operatie. De hele oprit moest open en er werden twee buizen 140 meter diep geboord. In de tuin heb ik er speciaal een grote kast voor gebouwd, want de pomp neemt veel ruimte in beslag. De temperatuur van het geleverde water is 40 tot 45 graden en het werkt dus het beste met vloerverwarming. Het systeem is aangesloten op onze oude radiatoren en dat werkt goed. Ook ons warme water komt van de bodemwarmtepomp.'
  
  
• De woning van Floris Wouterlood in de Thorbeckestraat wordt heel comfortabel verwarmd door een PVT warmtepomp. Werking is als volgt: op het dak ligt onder de zonnepanelen een system van onderling gekoppelde, dunne, platte warmtewisselaars (vertonen gelijkenis met het warmteafgifte-element achterop een koelkast). Door deze warmtewisselaars stroomt voortdurend warmtewisselaar-vloeistof. Binnen, op de vliering, staat de warmtepomp. Deze haalt warmte uit de warmtewisselaar-vloeistof en geeft dat af aan water dat door het cv-systeem stroomt. Watertemperatuur in het cv-deel is 30 graden. Het is dus een lage-temperatuursysteem dat heel goed presteert omdat het gecombineerd is met vloerverwarming, lage-temperatuur radiatoren en bovenmodale woningisolatie. Er is geen buitenunit met ventilator waardoor het systeem volkomen stil is. Onderhoud kan binnenshuis worden uitgevoerd. De warmtepomp produceert ook heet tapwater. Er wordt geen gas meer gebruikt, want voedsel bereiden gaat op de inductieplaat.

• The hybrid heat pump. This captures heat from the air and uses it to heat the water in the radiators. If it is very cold, the central heating boiler kicks in. This pump costs €3,000 to €7,000 (after deduction of subsidy). This is what you earn back in about seven years through a lower energy bill.
  
  
• The all-electric air-to-water heat pump. This works like the hybrid heat pump, but without the central heating boiler kicking in. For this, your house must be even better insulated. It helps if you have underfloor heating.
  
  
• The PVT heat pump. This extracts heat from solar panels. This works in combination with special, water-cooled solar panels.
  
  
• The air-to-air heat pump. This is the reverse operation of air conditioning. The pump splits hot and cold air. This facility is less favorable financially and in terms of sustainability.
  
  
• Finally, there is the ground source heat pump. This extracts heat from the groundwater. Two pipes are placed in the ground, one for pumping up and one for pumping back the groundwater. The pump is in your garden. This system costs €20,000 to €30,000 (after deduction of subsidy) and is expected to last 50 to 80 years. Due to the energy savings, this is the most cost-effective pump in the long term.’

• Colin Wells has chosen an air-to-air system for his house in De Ridderstraat. ‘A heat pump on the roof controls an air conditioning unit in every room. You can set the temperature per room. We found an important advantage that this system can both cool and heat. This is very comfortable, especially on warm summer days and nights. The air is continuously filtered. We insulated the house well for this system and had solar panels installed. An additional advantage was that removing the central heating radiators created a lot of extra space. This system will last ten to fifteen years and will pay for itself in five or six years. The airflow in the room ensures that the room is quickly warm or cool. We have a separate, very efficient heat pump boiler for our hot water. Interested parties can visit our house in March during the Leiden Sustainable Houses Days.
  
  
• Frank Lange has a hybrid heat pump in his house on Verdamstraat. ‘Over the years, we have been working on the insulation of our home. When the central heating boiler had to be replaced, we assumed the insulation as it existed at that time. Another point was that we had little space for the installation of a heat pump. It is now on our balcony and causes little noise nuisance. The central heating boiler only kicks in when it is 4.5 degrees below zero. We hardly use any gas then. This system will last for fifteen to twenty years; after that we will see what happens next. Perhaps we can then switch to all-electric after further insulation or there may be a district heating network in the meantime. As a hot water supply, we have an electric boiler, largely powered by solar panels, which means that the heat pump is switched off in the summer.’
  
  
• Reinier Geertman lives on Fruinlaan and has a ground source heat pump. ‘We were already making our house much more sustainable and then opted for this system. It has many advantages: it is virtually maintenance-free, has a long life, is quiet and provides the most heat per kilowatt hour of electricity. It is expensive and the installation is a major operation. The entire driveway had to be opened up and two pipes were drilled 140 metres deep. I built a large cupboard in the garden especially for it, because the pump takes up a lot of space. The temperature of the supplied water is 40 to 45 degrees and it therefore works best with underfloor heating. The system is connected to our old radiators and that works well. Our hot water also comes from the ground source heat pump.'
  
  
• Floris Wouterlood's home in Thorbeckestraat is very comfortably heated by a PVT heat pump. It works as follows: on the roof, under the solar panels, there is a system of interconnected, thin, flat heat exchangers (resembling the heat emission element on the back of a refrigerator). Heat exchanger fluid flows continuously through these heat exchangers. Inside, in the attic, is the heat pump. It extracts heat from the heat exchanger fluid and transfers it to water that flows through the central heating system. The water temperature in the central heating section is 30 degrees. It is therefore a low-temperature system that performs very well because it is combined with underfloor heating, low-temperature radiators and above-average home insulation. There is no outdoor unit with a fan, which makes the system completely silent. Maintenance can be carried out indoors. The heat pump also produces hot tap water. No more gas is used, because food is prepared on the induction hob.

• Waar moet ik beginnen als ik wil verduurzamen?
• Wat is er allemaal mogelijk?
• Waar moet ik rekening mee houden?
• Wat heeft het meeste zin?
• Hoe pak ik het aan?
• Wie kan me verder helpen?
• Hoe kom ik aan subsidies en benodigde vergunningen?
• Welke organisaties en hulploketten zijn er in Leiden op het gebied van duurzaamheid?

• Bewonersprofiel
• Keuze adviseur
• Verduurzamingsplan (maatregelen)
• Uitvoerders
• Ondersteuning (doorzetten)

• Where do I start if I want to make my business more sustainable?
• What are all the possibilities?
• What do I need to take into account?
• What makes the most sense?
• How do I go about it?
• Who can help me further?
• How do I get subsidies and the necessary permits?
• Which organisations and help desks are there in Leiden in the field of sustainability?

• Resident profile
• Choice of advisor
• Sustainability plan (measures)
• Implementers
• Support (perseverance)

Profburgwijk Children's Festival 2024